PLAKAK
Plaka tektoniken teoria esaten du kontinenteak ez darela mugitzen plaka litosferikoak baizik. Plakak hiru eratan mugitzen dira:
Banantze mugimendua: mugimendu honek Wegener azaldu zuen eta teoriaren mugimendua da.
Hulbiltze mugimendua: plaken arteko kolisioal eragiten ditu eta bi mota daude:
Abdukzio: bi plaken arteko talda da. Lurrikarak, sumendiak edo mendiak sortzen ditu.
Subdukzio: plaka ozeaniko bat da eta plaka kontinentalarekin talka egiten duenean, ozeanikoa dentsitate gehiago duenez, behera joaten da eta mantuan sartzen da. Lurrikara eta sumendi indartsuak sortzen ditu eta irlako arkua sortu ahal du
Alboko lekualdaketako mugimendua: bi plaka talka egiten dute eta bat leku batera mugitzen da eta bestea bestera.
ENERGIA
Hasierako indarra mantua daukan beroaren dispazioa da. Bi indarrek mugitzen dute:
Marruskadura astenosfera eta litosferaren arteko mugimenduan eta subdukzio dagoen plaka batean sortzen da.
Grabitatea Bi grabitate mota daude:
Irristaketa grabitazionala, plaken mugimendua ozeano-erdiko gandorrek duten altuera handiagoa dela eta mugitzen dira. Gandorretan, material beroak hozten dira eta lodiera galtzen dute, dentsoagoa izango da litosfera hori eta horrela ondoratuko da. Gandorrengatik urruntzean gero eta inklinazio gehiago egongo da.
Slab-pull, plaken mugimenduak dentsoagoak eta hotzagoak diren plaken hondoratzearen pisuarekin gertatzen da. Slab-pull indar oso handia egiten du.
PLAKAK
Plaka tektoniken teoria esaten du kontinenteak ez darela mugitzen plaka litosferikoak baizik. Plakak hiru eratan mugitzen dira:
Banantze mugimendua: mugimendu honek Wegener azaldu zuen eta teoriaren mugimendua da.
Hulbiltze mugimendua: plaken arteko kolisioal eragiten ditu eta bi mota daude:
Abdukzio: bi plaken arteko talda da. Lurrikarak, sumendiak edo mendiak sortzen ditu.
Subdukzio: plaka ozeaniko bat da eta plaka kontinentalarekin talka egiten duenean, ozeanikoa dentsitate gehiago duenez, behera joaten da eta mantuan sartzen da. Lurrikara eta sumendi indartsuak sortzen ditu eta irlako arkua sortu ahal du
Plaka tektoniken teoria esaten du kontinenteak ez darela mugitzen plaka litosferikoak baizik. Plakak hiru eratan mugitzen dira:
Banantze mugimendua: mugimendu honek Wegener azaldu zuen eta teoriaren mugimendua da.
Hulbiltze mugimendua: plaken arteko kolisioal eragiten ditu eta bi mota daude:
Abdukzio: bi plaken arteko talda da. Lurrikarak, sumendiak edo mendiak sortzen ditu.
Subdukzio: plaka ozeaniko bat da eta plaka kontinentalarekin talka egiten duenean, ozeanikoa dentsitate gehiago duenez, behera joaten da eta mantuan sartzen da. Lurrikara eta sumendi indartsuak sortzen ditu eta irlako arkua sortu ahal du
Alboko lekualdaketako mugimendua: bi plaka talka egiten dute eta bat leku batera mugitzen da eta bestea bestera.
ENERGIA
Hasierako indarra mantua daukan beroaren dispazioa da. Bi indarrek mugitzen dute:
Marruskadura astenosfera eta litosferaren arteko mugimenduan eta subdukzio dagoen plaka batean sortzen da.
Grabitatea Bi grabitate mota daude:
Irristaketa grabitazionala, plaken mugimendua ozeano-erdiko gandorrek duten altuera handiagoa dela eta mugitzen dira. Gandorretan, material beroak hozten dira eta lodiera galtzen dute, dentsoagoa izango da litosfera hori eta horrela ondoratuko da. Gandorrengatik urruntzean gero eta inklinazio gehiago egongo da.
Slab-pull, plaken mugimenduak dentsoagoak eta hotzagoak diren plaken hondoratzearen pisuarekin gertatzen da. Slab-pull indar oso handia egiten du.
LURRIKARAK
Lurreko materialek jasotako tentsioak eta indarren energia bat-batean askatzen denean sortzen diren bibrazioen ondorioz lurzoruaren mugimendua bortitzak eta azalaren urraketa gertatzen dira. Fenomeno hauei seismo edo lurrikara deitzen zaie
SUMENDIAK
Sumendi bat lurrazalean dagoen irekidura bat da eta barnetik arroka bero eta urtua, errautsak eta gasak ateratzen dira
Hiru sumendi mota daude:
Hawairra: ezkutu-sumendia
Estronboliarra: estrato-sumendia
Bulkaniarra: domoa
Hauek dira erliebe mota garrantsitzuenak:
Mendiak: Manda handiko lur garaiak dira, plaken arteko talkekin sortzen dira.
Uharteak: Alde guztietatik urez inguratutako lur zatiak dira.
Sumendiak: Lurraren gainazaleko irekidura gertatzen da, batzuetan magma ateratzen da.
TXILEKO lurrikara
Baina ere daude: haranak, dunak, golkoak, lurmuturrak, penintsulak, sakonuneak, uharteak eta ordokiak.
NOLA SORTU ZIREN ANDESAK ETA HIMALAYAK?
Himalayak, Indiako plaka eta Asiako hegoaldeko plakaren arteko talkaren ondorioz sortu zen.
.
Andesak, Hegoameriketako plaka azpian dago, Kokos, Nazka eta Antartikako plakak sartzen dira hau sortuz.